Kitapların İyileştirici Gücü - Bibliyoterapi

Ne yazık ki önemli bir çoğunluğun, kitapları okul yıllarında verilen zorunlu okuma ödevleri nedeniyle bir yük, okul süreci sona erdiğinde kurtulduğu için sevinilecek nesneler olarak gördüğünü biliyoruz. Ancak kitapların iyileştirme özelliği de bulunduğu bilgisi neredeyse yazının kendisi kadar eski. Tarihin ünlü kütüphanelerinden olan Antik Yunan şehri Teb'in kütüphanesinin giriş kapısının üzerinde "İnsan Ruhunun İyileştiği Yer" yazdığı Yunan tarihçi Diodorus'un anılarında yer almıştır. Bugünkü bilgimizle dünyanın ilk psikiyatri hastanesi olarak tarihe geçen Bergama Asklepion'u dahil olmak üzere, dünyanın birçok hastanesinde hastalar için kütüphaneler olduğu bilinmektedir.

Loyola Üniversitesi Kütüphanesi - Chicago, ABD

Çocukluğumuzdan itibaren hayatımıza eşlik eden kitaplar günümüzde psikoterapi içinde önemli bir yere sahipler. Bibliyoterapi adı verilen ve kitaplarla terapi anlamına gelen bu metod, başlı başına bir psikoterapi yöntemi olarak uygulanabildiği gibi psikoterapi süreci içinde ihtiyaç halinde başvurulan bir teknik olarak da kullanılabilmektedir.

Her kitap değil belki ama en başta edebiyat eserleri olmak üzere çeşitli alanlarda yazılan iyi kitaplar, kişinin içinde bulunduğu psikolojik duruma, kişilik yapısına, yaşına ve terapinin gidişatına uygun biçimde psikoterapist tarafından seçilir ve danışandan bunları okuması istenir. 

Bibliyoterapi her yaştan insanın olumlu yönde değişiminin, psikolojik açıdan sağlıklı olmasının ve bu sağlıklı yapıyı koruyabilmesinin yolunun, kullanılacak yöntemin duygulara hitap edecek olmasına bağlı olduğu gerçeğine dayanır. Bu amaçla seçilen, kişinin duygusal olarak özdeşim kurabileceği, kendisini atmosferi içinde hissedebileceği kitaplar değişim ve gelişim için son derece önemli araçlar haline gelmektedir. Bu bazen bir şiir, bazen bir roman veya öykü kitabı olabilir.

Kitapların İyileştirici Gücü

Edebi bir metin ile danışanın kişiliği arasında dinamik bir ilişkinin kurulması sonrasında üç süreç söz konusu olmaktadır. Bunlar özdeşim ve yansıtma, arınma ve duyguların boşalımı, içgörü ve bütünleşme olarak kategorize edilebilir. 

Psikoterapide kitapların kullanımı özdeşim ve beraberinde değişim sürecini başlatmaktadır.  Ana ve yan karakterlerle kurulan bu özdeşim süreci ve olay örgüsüne bağlı olarak ortaya çıkan duyguların psikoterapide dışa vurulması ve psikoterapist eşliğinde yeniden yorumlanması da sürecin bir parçasıdır.

Tam bu noktada bibliyoterapinin nasıl kullanıldığının örneklerinden biri olan aşağıdaki projeden bahsetmek yerinde olacaktır;

"İngiltere’de yayımlanan The Telegraph gazetesi de, birkaç yıl evvel bu bağlamda çok kıymetli bir projenin hayata geçirildiğini duyurmuştu. The Reading Agency ve Society of Chief Librarians’ın işbirliğiyle 2013’te başlatılan bu proje, doktorlar ve sağlık uzmanlarının onayladığı 30 kitaplık bir listeyi psikolojik sorunlar yaşayanlara ulaştırmayı amaçlıyordu. 2015’e gelindiğinde toplam 445 bin kişiye ulaşan proje kapsamında, katılımcıların yüzde 85’i kitapların semptomları daha iyi yönetmelerini sağladığını, katılımcıların yüzde 55’i de kitaplar sayesinde semptomlarının azaldığını belirtmişti. Uygulanan bu yöntem, kişilerin çareyi uzakta değil, en yakın kütüphanede aramalarına imkan tanıdı, diyebiliriz. Reçetede yer alan kitaplardan bazıları şunlar: The Worry Cure: Stop Worrying and Start Living (Robert L. Leahy), Overcoming Depression (Chris Williams), Overcoming Anxiety, Stress and Panic: A Five Areas Approach (Chris Williams), How to Stop Worrying (Frank Tallis)." (Sabit Fikir dergisi, Sayı: 65, Temmuz 2016)

Bibliyoterapi

Psikolojinin temel isimlerinden biri olan Sigmund Freud'a "Ustalarınız kimler?" diye sorulduğunda, kütüphanesini dolduran edebiyat eserlerini gösterdiği ve ayrıca 'Bilinçdışının Kaşifi' unvanını reddederek "Ozanlar ile filozoflar bilinçdışını benden çok daha önce açığa çıkarmışlardı. Ben sadece bilinçdışının incelenmesine yardımcı olacak bilimsel bir yöntem ortaya koydum." dediği bilinmektedir. Şair Robert Graves de "İyi seçilmiş bir antoloji, sık rastlanan ruhsal sıkıntılar için mükemmel bir dispanserdir; tedavi edici olmasının yanında önleyici de olabilir." demiştir.

Psikoterapi sürecinde bibliyoterapi amacıyla kullanmakta olduğum kitapları ilerleyen yazılarımda tanıtmayı düşünüyorum. Ancak sizler bu esnada iyi bir şiir antolojisi edinerek, kitapların iyileştirici gücünden faydalanmaya ve kendi iyileşme sürecinizi inşa etmeye başlayabilirsiniz.

Özgün Ergin

Uzman Psikolog